Την περίοδο που ο Έλγιν διαπραγματευόταν με την Βρετανική κυβέρνηση και ενώ όλη η Αγγλία ασχολούνταν με το πια θα ήταν η τιμή για την αγορά των γλυπτών, ένας άλλος λόρδος της Αγγλίας και μεγάλος φιλέλληνας, ο Τζώρτζ Μπάιρον (1788-1824), προκάλεσε την μεγαλύτερη αντίδραση υψώνοντας την ποιητική του φωνή στο Β’ Άσμα του «Τσάιλντ Χάρολντ» και αργότερα στην «Κατάρα της Αθηνάς» όπου κατά τον Μανόλη Ανδρόνικο «μαστιγώνει με την πιο ανελέητη γλώσσα τον Έλγιν» για τις ανήθικες και βάρβαρες πράξεις που κηλίδωσαν το όνομα της Αγγλίας.

– «Τυφλά είναι τα μάτια που δεν δακρύζουν βλέποντας τη λεηλασία των ιερών από βέβηλα χέρια Εγγλέζων…».

– «…Καταραμένη νάναι η ώρα που ξεχύθηκαν από το νησί τους για να γκρεμίσουν τα ιερά που φθονεροί καιροί σεβάστηκαν και τύραννοι άφησαν όρθια…».

– «Αγγλία! Δεν δε καλοτυχίζω που είναι δικό σου παιδί, ενώ οι λεύτεροι άντρες σου έπρεπε να σπλαχνιστούν αυτή τη γη που κάποτε ελεύθερη υπήρξε και σήμερα αιμορραγεί…».

– «…Ψυχρός σαν τα κατσάβραχα των ακτών της πατρίδας του, η καρδιά του όμοια σκληρή και το μυαλό του στέρφο…».

– «…Ένα μηδενικό που της Αθήνας τα ιερά βεβήλωσε και τους θεούς στα μισητά κλίματα μετέφερε επάνω στα απρόθυμα της θάλασσας νερά…».

– «Ελάτε λοιπόν εσείς κλέφτες ελεεινοί να συλήσετε ότι απόμεινε στον μαραμένο τόπο και ότι οι προσκυνητές ζητούν να δουν…».

Αυτά αποτελούν μερικά αποσπάσματα από το ποίημα του λόρδου Μπάιρον στο Β’ Άσμα του «Τσάιλντ Χάρολντ».

Στο ποίημα του «η  Κατάρα της Αθηνάς», ο Μπάιρον βλέπει τον εαυτό του ανάμεσα στα χαλάσματα του Παρθενώνα. Καθώς καταμετρά τα ερείπια, παρουσιάζεται μπροστά του η ίδια η Αθηνά με πληγωμένη πανοπλία και σπασμένο δόρυ:

«Θνητέ, αυτό το ύφος της ντροπής δείχνει ότι είσαι Βρετανός. Κάποτε όνομα τιμώμενο, πρώτο ανάμεσα στους δυνατούς ηγήτορες της ελευθερίας. Τώρα είσαι ολιγότερο τιμώμενος. Γύρω σου κοίτα, κοίτα καλά τούτον τον άδειο βεβηλωμένο ναό. Μέτρα ξανά τα λεηλατημένα με τη βία ερείπια. Ηγέτης των εχθρών σου η Παλλάδα θε να είναι».

Στη συνέχεια ο Μπάιρον τολμά να δώσει μια απάντηση στο ξέσπασμα της Αθηνάς:

– «Μην κατηγορείς την Αγγλία για αυτήν την τρομερή πράξη. Η Αγγλία τον αποκηρύσσει διότι είναι Σκότος και σε αυτήν την μπάσταρδη χώρα η Θεά της Σοφίας ποτέ δεν μπόρεσε να βασιλέψει. Σε αυτήν την χώρα που το αγριάγκαθο προδίδει την τσιγκουνιά της γης, το άγονο χώμα, η σκοτεινή ομίχλη και τα μικρόβια θολώνουν το ανθρώπινο μυαλό. Αυτή η γη που στέλνει τα επίβουλα παιδιά της σε Ανατολή και Δύση, κέρδη παράνομα να κατακτήσουν».

– «…Ας είναι καταραμένη η ώρα που έστειλε αυτόν τον τιποτένιο σε αυτόν τον αγιασμένο τόπο…».

Ο Μπάιρον πληροφορεί τον κόσμο από την πρώτη κιόλας στιγμή για τις δραστηριότητες του Έλγιν. Ο αποτροπιασμός, ο χλευασμός, η περιφρόνηση αποδόθηκαν με έναν πολύ γλαφυρό και έντεχνο τρόπο. Παράλληλα όμως, προβάλλοντας την ελληνική ευαισθησία έδωσε μια ρομαντική νότα στο όλο θέμα σχετικά με τη λεηλασία των μνημείων, με τα ποιήματα του που διαβάζονταν μανιωδώς στα σαλόνια του Λονδίνου, δημιουργώντας έτσι μια έντονη διαμάχη στους κύκλους της κυβέρνησης, για τη νομιμότητα της κατοχής των γλυπτών από τον λόρδο Έλγιν.

Ο λόρδος Μπάιρον τιμήθηκε όσο κανένας άλλος φιλέλληνας από την Ελλάδα. Το όνομα του χαράχτηκε από ανώνυμους Έλληνες επάνω στα μάρμαρα των μνημείων στο Σούνιο, στο όρος Πεντέλη, στους Δελφούς, στο μνημείο του Λυσικράτη και σε ένα κιονόκρανο του Ερεχθείου.

Ε.Φ.